ياتاقان

محفظه های پایه دار  Plummer Block Housing
محفظه های فلانژی  Flanged Housings
مقدار تحمل بار محوری آن دسته از این نوع برینگ ها که بر روی بوش سوار می شوند به اصطکاک بین بوش و شافت بستگی دارد.
مقدارمجاز این بار را می توان از رابطه زیر بدست آورد:
Fap=3Bd
حداکثر بار محوری مجاز، Fap=N
پهنای برینگ، B=mm
قطر داخلی برینگ، d=mm
جا زدن برینگ هایی که سوراخ داخلی آنها مخروطی است:
این نوع برینگ ها همیشه با انطباق تداخلی بر روی شافت یا بوشها نصب می شوند. معیار سنجش میزان تداخل به یکی از دو روش: کاهش لقی شعاعی یا مقدار پیشروی حلقه داخلی برینگ برروی محل قرار گرفتن خود تعیین می گردد.
بعد از نصب صحیح، حلقه بیرونی باید براحتی بدور محور خود بچرخد، ولی وقتی که بخواهیم آن را از طرفین منحرف کنیم باید کمی مقاومت داشته باشد.
در نصب بلبرینگ هایی که لقی داخلی آنها در کلاس C3 است میتوان یکی از روشهای: مقدار زاویه چرخش آچار گلویی خاردار (a) که برای سفت کردن مهره جلوی بلبرینگ استفاده می شود یا مقدار پیشروی بلبرینگ بر روی جای خود  (S)، جهت رسیدن به انطباق مورد نظر استفاده نمو

درواقع بلبرینگ ها گونه‌ای از یاتاقان‌ها هستند که می‌توانند هم بارهای شعاعی و هم بارهای محوری را تحمل کنند و معمولاً در جاهایی به کار می‌روند که بار به ‌نسبت کوچک باشد ودررولبرینگ ها نیزسطح تماس ساچمه با سطوح، به صورت یک خط می باشد وبه همین دلیل این نوع بلبرینگ ها قادر خواهند بود فشار بسیار زیادی از نوع شعاعی را تحمل کنند ولی قادر به تحمل کردن فشار زیاد از نوع محوری نمی باشند.

تفاوت اصلی رولبرینگ و بلبرینگ در مقاومت آنها در برابر انواع بارهای وارده است. بطور کلی بار وارده بر انواع رولبرینگ ها و بلبرینگ ها به دو صورت شعاعی (radial) ومحوری (thrust) می باشد و بسته به موقعیت و شرایطی که بلبرینگ مورد استفاده قرار می گیرد یکی از این دو بار ویا هردو بار بر آن وارد می شوند.در مواقعی که فشار از نوع شعاعی باشد، می توان از رولبرینگ ها استفاده کرد، زیرا رولبرینگ ها در برابر این نوع بارها بسیار مقاوم اند و درصورتی که هردو بار شعاعی و محوری وارد شود، از بلبرینگ ها می توان استفاده کرد.

1- ضد خستگی.

2- ضد نفوذ پذیری.

3- ضد گریپاژ.

4- خاصیت شكل پذیری.

5- خاصیت انتقال سریع حرارت و گرما.

6- ضد خورندگی.

7- توان تحمّل بار. 

چرخش شفت در این یاتاقانها با لغزش همراه است به این معنی که شفت در داخل یاتاقان مستقیماً می چرخد (مانند بیرینگهای بوشی) . در این نوع یاتاقان (بیرینگ) به منظور حفاظت از شفت و یاتاقان، كاهش اصطكاك و به حداقل رساندن سایش،  معمولا از كفه یاتاقان و یا بوشهای برنجی (در یاتاقانهای یك پارچه) استفاده می شود. یكی از مواد پر مصرف در كفی یاتاقانهای لغزشی آلیاژ بابیت است كه از ویژگی خوبی در كاهش خوردگی برخوردار است. فلزاتی که معمولا در ساخت یاتاقانهای لغزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1- آلیاژ بابیت
2- سرب سخت شده الكلی
3- سرب مسی
4- برنز آلومینیومی
5-فلزات با روکش نقره
6- پلاستیك
7- چوب
8- لاستیك
9- كربن گرافیت

این یاتاقان علاوه بر بار شعاعی, بار محوری را نیز تحمل می نماید مانند یاتاقانهای تماس زاویه ای یك ردیفه، دو ردیفه و یا رولر بیرینگهای مخروطی.

در بعضی از موارد از یاتاقانهای تماس زاویه ای یك ردیفه بصورت دوتایی بحالت روبه رو، پشت به پشت و یا پشت سر هم استفاده می شود. انتخاب روش و حالت نصب بستگی به مقدار و جهت نیروی محوری هر دستگاه دارد و در مواردی نیز از تعداد بیرینگ بیشتری استفاده می گردد مانند حالت نصب سه تایی و چهارتایی در بارهای شعاعی محوری زیاد. 

اگر به شفت بار محوری وارد شود ,یاتاقان شعاعی نمی تواند مانع از حركت شفت گردد و لذا باید از بیرینگ (یاتاقان) محوری استفاده كرد. یاتاقان محوری, یاتاقانی است كه هنگام كار , بار محوری را تحمّل می نماید. این نوع یاتاقان را برینگ كف گرد نیز می گویند.

زمانی كه نیروی محوری كمی وجود داشته باشد از یاتاقان مخروطی رول می توان استفاده نمود و در ماشین آلات سنگین یاتاقان تراست كفشكی بهترین انتخاب خواهد بود.

یاتاقانهای (بیرینگ های) شعاعی اجزایی از ماشین آلات هستند كه مجموعه محور را در زمان تغییر دور و بار در مركز قرار داده و بارهای شعاعی را تحمّل می کنند. این نوع یاتاقانها  نباید در برابر چرخش مقاومتی نشان دهند، در غیر این صورت كاهش راندمان سیستم را باعث خواهند شد. انواع مختلفی از این نوع یاتاقان (برینگ) در ماشین آلات مورد استفاده قرار می گیرند  كه عبارتند از :

1- یاتاقان (برینگهای) شعاعی غلتكی مانند بیرینگ شیار عمیق و خود تنظیم كن بصورت بال و رول در ماشین آلات سبك.

2- یاتاقان ها (برینگهای) شعاعی لغزشی در ماشین آلات با فشار بالا، مانند ژورنال بیرینگهای بابیتی.  

تاریخچه پیدایش یاتاقان ها (بیرینگ ها)

مصریها در عهد باستان سنگهای عظیم را با حركت بر روی الوار چوبی جابجا می كردنند و برای سهولت در حركت آنها را به آب یا روغن آغشته می نمودنند. سپس استفاده از محور، چرخ و یاتاقان چوبی در درشكه های قدیمی و استفاده از چربی حیوانات برای روانكاری آن متداول شد. كشف آلیاژ بابیت درسال  1839 توسط ایساك بابیت آمریكایی و استفاده از آن در ساخت یاتاقانهای فلزی موتورهای بخار و سپس ساخت یاتاقانهایی (برینگ) از جنس برنز از تحولات دیگر در سیر پیشرفت یاتاقانها بودند. ساخت یاتاقانهای لغزشی در صنایع حمل ونقل ریلی در سال ( 1949) و بیرینگهای غلتكی در اوائل دهه (60)  و در نهایت یاتاقانهای مگنتی در دهه 80 را از دیگر تحولات در پیدایش یاتاقانها بوده اند.

نیروی اصطكاك علی رغم فوایدی كه در برخی موارد برای انسان داشته است در پاره‌ای موارد هم به عنوان مانع در سر راه انسان بوده و باعث اتلاف مقدار بسیار زیادی از انرژی می شود. در تعریف كلی ,به هر تكیه‌گاهی كه اصطكاك را كاهش دهد یاتاقان یا بیرینگ (Bearing) گویند . آیا تا به حال به چگونگی کارکرد وسایلی مانند چرخهای اسکیت یا موتور های الکتریکی که به نرمی و با سرعت می چرخند توجه نموده اید؟ علت را می توان درکلمه ی کوچک و ساده یاتاقان (بیرینگ) یافت. بیرینگ ها ممکن است در ابزارهایی که ما همه روزه از آنها استفاده می کنیم وجود داشته باشند .بدون یاتاقان، می بایست پیوسته اجزایی را که تحت اصطکاک خراب می شوند ,عوض کرد. یاتاقانها تكیه گاه اصلی اجزاء چرخنده پمپ ها بوده و معیوب شدن آنها ممكن است موقعیت اجزاء چرخشی پمپ را تغییر دهد كه در این صورت باعث برخورد قطعات ثابت و متحرك پمپ می گردد. معیوب شدن كلی یاتاقانها ممكن است موجب خم شدن محور پمپ شود و در نهایت باعث شكستگی محور شده و در سایر موارد باعث داغ شدن موضعی قطعات پمپ شود. یاتاقان‌ها اجزاء همه منظوره‌ای هستند که تجهیزات اندکی می‌توانند بدون آنها به کار خود ادامه دهند. پوشش الماسی، اصطکاک را در ساچمه و ریل لغزنده‌ی یاتاقان ها کاهش می‌دهد. لایه‌ی کربن می‌تواند به محفظه‌ی پلاستیکی با استفاده از فرآیند خاصی اعمال شود و حالت ارتجاعی و طول عمر اجزاء یاتاقان را افزایش دهد. یاتاقان‌های ساچمه‌ای در دوچرخه‌ها، یاتاقان‌ با ریل‌های لغزنده (متحرک) در میل لنگ کشتی‌ها یا یاتاقان‌های با کارایی بالا در تجهیزات ورزشی موتوری نمونه‌هایی از کاربرد یاتاقانها هستند. در بسیاری از موارد آنها باید در برابر دورهای بالای موتور و در نتیجه گرمای زیاد مقاومت کنند. چرخ دنده ها، چرخ و شفت بوسیله یاتاقانها در محل استقرار خود نصب شده و در مقابل اصطکاک و فرسایش محافظت می شوند. یاتاقان وسیله ای است که اجازه حرکت نسبی مقید بین دو یا بیشتر از دو قطعه را می دهد که به می تواند به صورت چرخش یا حرکت خطی باشد .